De energievretende lichtbron is door de Europese Commissie in de ban gedaan. Terecht. Maar hoe nu verder?
Ooit uw vingers gebrand aan de armatuur van een halogeenlamp? Dan weet u dat deze lampen beter verwarmen dan verlichten. Wat u hoogstwaarschijnlijk niet weet, is dat die lichtgevende kacheltjes verboden worden. De eerste typen zijn al per 1 september in de ban gedaan, de rest volgt op 1 september 2018. Over twee jaar is met de halogeenlamp gedaan. Dan is het tijd om op zoek te gaan naar een alternatieve lichtbron, zoals led lampen.
Het verbieden van de energievretende lampen is een van de effectiefste acties van de Europese Commissie om iets te doen aan ons energieverbruik. Volgens de commissie bespaart het verbod in 2023 40 miljard kilowattuur aan elektriciteit: evenveel als het stroomverbruik van alle huishoudens in België en Nederland bij elkaar.
De gloeilamp werd ‘verboden’ in 2009, maar wie er geen afscheid van kan nemen, kan hem nog steeds krijgen, dankzij de enorme voorraden die handelaren hebben ingeslagen en wat gaatjes in de wet. Het verbieden van de halogeenlampen is een logische volgende stap, want deze lamp is niet half zo zuinig als zijn reputatie. Halogeenlampen verbruiken tot tien keer meer stroom dan led-lampen voor dezelfde lichtopbrengst.
Verbod halogeenlampen
Het eerste halogeenverbod treft twee uiterst populaire typen: de GU10 en de PAR30. Alleen al die twee lampen zijn volgens een woordvoerder van Philips Lighting goed voor meer dan de helft van de verkoop van halogeenlampen. De fabrikanten mogen ze niet meer maken, oude voorraden mogen nog worden verkocht. Voor Philips Lighting niet echt een probleem: dat sloot in augustus de laatste productielijn voor halogeenlampen in Europa.
Die GU10, een bescheiden reflectorlamp met twee knopjes als fitting, zal geen probleem zijn, zegt Stefano van Leeuwen van de Amsterdamse lampenwinkel Koot: ‘Daar zijn uitstekende led-lampen voor.’ Maar voor die PAR30, een forse spot met een ‘gewone’ schroeffitting die zo krachtig is dat je op een meter afstand je handen er onder kunt warmen, is dat moeilijker. ‘Wij hebben daar nog geen alternatief voor’, zegt Van Leeuwen.
Voor de meeste typen halogeenlampen is een prima alternatief. MVOPro klanten kiezen nu al grotendeels voor led-verlichting. ‘Dat verlicht tegenwoordig even mooi als halogeen. Ze kosten wel drie keer zoveel, maar ze gaan tien keer langer mee.’
Volgens Philips Lighting, een van de grootste producenten van led-lampen, is er voor elk type halogeenlamp een uitstekende led-variant voorhanden. ‘Dat is het geval sinds we een jaar geleden een nieuwe techniek introduceerden, waardoor de leds goed dimbaar zijn’, zegt woordvoerder Daniël Bausor. Deze techniek helpt de lichtbron bij het dimmen.
Dat laatste was lange tijd een probleem: dimmen. Als je een halogeenlamp dimt, krijg je een geler, roder, kortom: warmer licht. Bij de led is dat niet zo. Wit blijft wit, blauw blijft blauw. De oplossing is: meerdere kleuren ledjes in één lamp. Bij het dimmen gaan de blauwen zachter branden, de gelen harder, en ziedaar: het licht wordt warmer.
Grote voorraden ondanks verbod?
De meeste gloeilampen werden al in 2009 verboden, maar zeven jaar na dato liggen ze nog steeds in de winkel. Daar zorgt onder anderen Sietse Eshuis wel voor, directeur van handelsonderneming Expo Trading. ‘We hadden flinke voorraden gloeilampen ingeslagen en daaruit leveren we nog steeds. Ook er zat een gaatje in de wet: één type gloeilamp, waarin de gloeidraad wat steviger is opgehangen, mocht nog tot maart 2016 worden geïmporteerd. Dat gaatje is nu ook dicht.’ Lachend: ‘Gelukkig heb ik mijn pensioen met deze handel al kunnen veiligstellen.’ Gaat hij met het verbod op de halogeenlamp zijn pensioen opvoeren? ‘Dat denk ik niet. Ik zie geen reden om voorraden aan te leggen. Toen de gloeilamp werd verboden, waren de led-lampen nog niet goed. Over twee jaar is er echt voor elke halogeenlamp een goed led-alternatief.’
Een aardige stap, vindt MVOPro maar er blijven haken en ogen. ‘Bij sommige leds doet de dimmer het niet goed. Omdat die pas werkt vanaf een bepaald vermogen en dat haal je met led vaak niet.’
En er zijn nog meer problemen. Philips Lighting mag dan zeggen dat voor elke halogeen een alternatief op de markt is, Van Leeuwen kan ze niet vinden. De halogeenlamp in de vorm van een glazen staafje (RS7), bijvoorbeeld. ‘Er zijn wel led-lampen voor gemaakt, maar die zijn zo dik geworden dat ze in de meeste armaturen niet passen.’
Esthetisch is led in plaats van halogeen zelden nog een probleem, voor portemonnee en milieu is het een grote vooruitgang. De alternatieve lichtbron gaat semi-eeuwig mee, en je bespaart stroom, dus geld en CO2. Milieu Centraal rekent het zelfs per lamp voor. Wie een spotje van het type GU10 in de led-versie koopt, bespaart jaarlijks 24kilowattuur , dat is 6 euro, en 8,7kilo CO2. Een flinke besparing op niet alleen financieel gebied, maar ook op het gebied van energiebesparing.
Een halogeenlamp met grote schroeffitting, 42 watt, heeft de lichtopbrengst van een gloeilamp van 60watt. Wie die vervangt door een led-versie, spaart jaarlijks 18 kilowattuur uit, dus 3,60 euro, en 6,4 kilo kooldioxide. Hoewel veel led-lampen nog duur zijn, worden die kosten altijd weer terugverdiend over die superlange levensduur van de lichtbron. En daarnaast is het een goede investering voor een duurzame toekomst.